nasiruddin tusi ne demek?
Nasiruddin Tusi
Nasiruddin Tusi (Farsça: خواجه نصیرالدین طوسی veya محمد بن محمد بن حسن جهرودی طوسی), 13. yüzyılda yaşamış Fars kökenli astronom, matematikçi, biyolog, kimyager, filozof, hekim, mantıkçı, mineralog ve ilahiyatçı olan çok yönlü bir bilim insanıdır.
Hayatı:
- Doğumu ve Eğitimi: 1201 yılında İran'ın Tus şehrinde doğmuştur. İlk eğitimini babasından almış, daha sonra dönemin önemli bilim merkezlerinde eğitimine devam etmiştir.
- İsmaili Himayesi: Bir süre Alamut Kalesi'nde İsmaili hükümdarların himayesinde bulunmuş ve burada önemli eserler kaleme almıştır.
- Moğol Hizmeti: 1256'da Hülagü Han'ın Alamut'u ele geçirmesiyle Moğol hizmetine girmiştir. Hülagü Han'ın danışmanlığını yapmış ve bilimsel faaliyetlerin desteklenmesinde önemli rol oynamıştır.
- Meraga Rasathanesi: En önemli başarılarından biri, 1259'da kurulan Meraga Rasathanesi'dir. Burası, döneminin en gelişmiş astronomi merkezlerinden biri olmuş ve Tusi'nin öncülüğünde önemli gözlemler yapılmıştır.
- Ölümü: 1274 yılında Bağdat'ta vefat etmiştir.
Bilimsel Katkıları:
- Astronomi: Tusi, astronomi alanında önemli çalışmalar yapmıştır. Gezegen hareketleri üzerine detaylı gözlemler yapmış ve yeni teoriler geliştirmiştir. "Zîc-i İlhanî" adlı eseri, dönemin en önemli astronomi kitaplarından biridir.
- Matematik: Trigonometriye önemli katkıları olmuştur. Küresel trigonometriyi geliştirmiş ve trigonometrik fonksiyonları sistematik bir şekilde incelemiştir.
- Felsefe ve Mantık: Aristoteles'in eserlerini şerh etmiş ve İslam felsefesi geleneğini sürdürmüştür. Mantık alanında da önemli eserler kaleme almıştır.
- Ahlak: Ahlak üzerine yazdığı "Ahlak-ı Nasıri" adlı eseri, dönemin önemli ahlak kitaplarından biridir.
Eserleri:
Nasiruddin Tusi'nin çok sayıda eseri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır:
- Zîc-i İlhanî (Astronomik Cetveller)
- Ahlak-ı Nasıri (Ahlak Kitabı)
- Tahrir-i Öklidis (Öklid'in Elementler'inin Şerhi)
- Tahrir-i Mecisti (Batlamyus'un Almagest'inin Şerhi)
- Şekl el-Gattâ (Transversal Teoremi Üzerine)
Nasiruddin Tusi, Orta Çağ İslam dünyasının en önemli bilim insanlarından biri olarak kabul edilir. Bilimsel çalışmaları, hem İslam dünyasında hem de Avrupa'da büyük etki yaratmıştır.